فواید گیاه گزنه |مروری بر خواص سلامتی گیاه گزنه

​

 ​

ارسال توسط mahshid 0 دیدگاه‌ها 123 مشاهده گیاه‌شناسی

گیاه گزنه|مروری بر خواص سلامتی گیاه گزنه- اردیبهشت 1400

گیاه گزنه، خیلی‌ها را به یاد برگ‌های سبز خارداری می‌اندازد که وقتی آن را لمس می‌کنند تا مدت‌ها دستشان می‌سوزد و متورم و ملتهب می‌شود.

اما این گیاه که اسمش را مدیون خاصیت گزندگی معروف خود است، با نام علمی اورتیکا دیوئیکا (Urtica dioica) یکی از گیاهان پرمصرف در طب سنتی و خانگی است.

پراکندگی گیاه گزنه در بعضی مناطق مثل آفریقا، اروپا، آسیا و شمال آمریکا بسیار زیاد است.

برگ‌ها و ریشه‌ گیاه گزنه خواص دارویی متفاوتی دارند. ریشه‌ گزنه را می‌توان به‌صورت قرص، چای، شربت، عصاره و کپسول استفاده کرد.

در بعضی فرهنگ‌ها، از گیاه گزنه در پخت سوپ یا تهیه‌ی پنیر استفاده می‌کنند تا وعده‌های غذایی سالم‌تری داشته باشند.

برگ گیاه گزنه معمولا به‌عنوان چای دم می‌شود که بسیاری از مواد مفید ضروری را در خود جای داده است.

از عصاره‌ی روغن این گیاه می‌توان برای درمان‌های موضعی استفاده کرد.

اما از آنجا که روغن گیاه گزنه بسیار قوی است، آن را با روغن‌های حاملی (carrier oils) مانند روغن بادام شیرین، روغن زیتون و امثال آن ترکیب کنید تا رقیق شود.

​

گیاه گزنه

خواص و فواید گزنه برای سلامتی

طول این گیاه نسبتا کوتاه است و ارتفاع آن به‌ندرت از یک متر و نیم بالاتر می‌رود.

زمانی که برگ و ساقه‌ بعضی از زیرگونه‌های گزنه را که کرک‌های بلندی دارند، لمس کنید مجموعه‌ای از مواد شیمیایی شامل هیستامین، فورمیک‌اسید، سروتونین و استیل‌کولین را به بدن‌تان منتقل می‌کنند.

این مواد موجب تحریک و ایجاد حس ناراحتی در پوست می‌شوند، به‌ همین‌ دلیل این گونه به‌عنوان علف سوزش‌آور یا گزنه‌ سوزش‌آور هم معروف است.

بااین‌حال اگر ساقه یا برگ‌های این گیاه را بجوشانید یا عصاره‌ی آن را استخراج کنید، مواد گزنده‌ آن از بین می‌روند و می‌توانید از مزایای واقعی آن بهره‌مند شوید.

شاید افرادی که برگ‌های تند و گزنده‌ این گیاه گلدار علفی را برداشت می‌کنند اذیت شوند.

با این حال، در سراسر دنیا از گیاه گزنه برای بهبود بیماری‌های مختلف و همینطور به شکلی محدودتر در آشپزخانه‌ها کاربرد دارد.

حتی شما می‌توانید از برگ گیاه گزنه در انواع دستورهای آشپزی استفاده کنید یا برگ‌های آن را مانند اسفناج و جعفری بجوشانید و مصرف کنید.

سم‌زدایی از بدن

وجود انواع مواد مغذی مفید در گیاه گزنه سبب می‌شود تا این گیاه به یک سم‌زدای ایده‌آل برای بدن تبدیل شود.

همچنین آن را به‌عنوان گیاهی می‌شناسند که به‌طور کامل بدن را از مواد سمی پاکسازی می‌کند.

در عین  حال گیاه گزنه به‌دلیل خاصیت ادرارآوری (مُدِر بودن) سبب می‌شود تا مواد سمی خنثی‌شده‌ در بدن به‌سرعت دفع شوند.

این گیاه کمک می‌کند تا مواد مغذی به‌خوبی در روده جذب شوند و روند هضم به‌آرامی انجام شود، بنابراین از انباشت مواد سمی خطرناک جلوگیری می‌کند.

همچنین با تحریک دستگاه لنفاوی در بدن کمک می‌کند تا بدن از شر مواد سمی موجود در کلیه خلاص شود.

کمک به بارداری

اغلب به خانم‌هایی که زایمان دردناکی دارند چای گزنه پیشنهاد می‌شود.

از آنجا که گزنه در انعقاد خون نقش دارد، از خونریزی زیاد در این افراد جلوگیری می‌کند.

علاوه‌بر این در تحریک تولید شیر و شیردهی راحت‌تر مؤثر است.

در یکی از مطالعات، از گیاه گزنه به‌عنوان گیاهی دارویی برای بارداری و زایمان نام برده شده است.

​

گیاه گزنه

بهبود  سلامت زنان

یکی از مهمترین خواص گیاه گزنه کمک به سلامت زنان و کاهش علائم دردناک پیش از قاعدگیِ مانند گرفتگی و نفخ شکم است.

همچنین به‌دلیل ایجاد انقباض در عروق می‌تواند خونریزی دوران قاعدگی را کم کند.

این گیاه حالت‌های گذار را برای خانم‌هایی که در معرض یائسگی هستند راحت‌تر می‌کند.

همچنین به‌عنوان ماده‌ای نیروبخش عمل می‌نماید، بنابراین تغییرات هورمونی در این دوره ناراحت‌کننده نخواهد بود

گیاه گزنه و بهبود سیستم گردش خون

ترکیب ویتامین C و آهن موجود در گزنه آن‌ را به یک محرک مناسب برای تولید سلول‌های قرمز تبدیل کرده است.

ویتامین C جذب آهن در روده را افزایش می‌دهد و آهن یکی از ترکیبات مهم هموگلوبین است.

با افزایش تعداد گلبول قرمز (RBC) و افزایش گردش خون، بهبود زخم‌ها تسریع‌ شده و دریافت اکسیژن توسط اندام‌های بدن راحت‌تر می‌شود.

به‌ همین‌ دلیل گیاه گزنه اغلب برای رفع خستگی یا نوعی کم خونی که با ضعف عمومی عضلات، خستگی، مشکلات شناختی و سردرد تشخیص داده می‌شود، توصیه می‌شود.

بهبود سلامت کلیه و مجاری ادراری

گیاه گزنه به‌عنوان دارویی طبیعی برای درمان عفونت ادراری و جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه استفاده می‌شود.

همچنین گیاه گزنه ماهیت کلیوی دارد، به این معنی که به شکستن سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا کمک می‌کند.

براساس تحقیقی که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، گیاه گزنه ساخت بلور‌های اگزالات کلسیم در کلیه‌ها را کاهش می‌دهد.

این بلور‌ها همان عناصری هستند که در تشکیل انواع سنگ‌های کلیه نقش بیسیار مهمی ایفا می کنند.

این ویژگی گیاه گزنه از بدتر شدن شرایط دردناک جلوگیری می‌کند یا نیاز به دفع سنگ یا برداشتن سنگ با جراحی را از بین می‌برد.

همچنین گیاه گزنه به‌عنوان ماده‌ای مُدِر به دفع سریع مواد سمی از بدن کمک می‌کند. بنابراین از عفونت مثانه و احتباس مایع اضافی (اِدِم) جلوگیری می‌کند.

علاوه‌بر این، مطالعات نشان داده‌اند که گزنه مانع از التهاب مجاری ادراری می‌شود.

ویژگی ضدالتهابی گیاه گزنه

ویژگی محرک گزنه سبب می‌شود که برای درمان انواع التهابات مؤثر باشد. گیاه گزنه می‌تواند آرتریت روماتوئید و درد مزمن عضلانی را درمان کند.

علاوه‌بر این چای گزنه یا مکمل گیاهی آن می‌توانند سبب درمان نقرس شوند.

تقویت استخوان با گیاه گزنه

چای گزنه مقدار زیادی از کلسیم، منیزیم و آهن موردنیاز استخوان را تأمین می‌کند.

همچنین دارای مقدار زیادی ویتامین D و ویتامین K  است که به جذب کلسیم کمک می‌کنند.

همان‌طور که می‌دانید کلسیم برای حفظ تراکم و تقویت استخوان لازم است.

از طرفی منیزیمی که در استخوان ذخیره شده است، از استخوان دربرابر کشش حمایت می‌کند و سبب جذب کلسیم می‌شود.

کاهش منیزیم با پوکی استخوان در ارتباط است. پوکی استخوان نوعی بیماری مزمن است که سبب ضعف و شکنندگی استخوان می‌شود.

شاید نام عنصر بور (boron) به گوش‌تان نخورده باشد، اما باید بدانید که یکی از مواد مهم موجود در گزنه بور است.

بور سبب حفظ محتوای کلسیم موجود در استخوان می‌شود. بنابراین مصرف گزنه می‌تواند به آهسته شدن شروع پوکی استخوان (استئوپورز) کمک کند.

زمانی که این ویژگی را با ویژگی تنظیم هورمون درکنار هم قرار دهید، متوجه می‌شوید که گزنه به تنظیم سلامت استخوان و بررسی وضعیت آن کمک می‌کند.

​

گیاه گزنه

درمان بیماری های تنفسی

گیاه گزنه می‌تواند به درمان انواع بیماری‌ تنفسی همچون تب یونجه، آسم و انواع حساسیت‌های فصلی کمک کند.

بنابراین ترکیبات خاص موجود در عصاره‌ گیاه گزنه می‌توانند به‌طور مشخصی واکنش حساسیتی را کاهش دهند.

بررسی‌ها نشان داده‌اند که مصرف منظم چای گزنه در استرالیا برای نسل‌های پیاپی با درمان آسم مرتبط بوده است.

حفظ سلامت قلب

منطقی است که این گیاه دارویی بتواند تأثیر مثبتی بر سلامت قلب داشته باشد.

گزنه دارای ویتامین‌ها و انواع مواد معدنی است که عملکرد قلب را تقویت می‌کنند.

این گیاه منبعی غنی از ویتامین A و C، بتاکاروتن و سایر کارتنوئیدهاست.

خواص گیاه گزنه به‌دلیل محتوای بالای ویتامین C و آهن که تولید سلول‌های قرمز خون را تقویت می‌کند، می‌تواند از کم‌خونی جلوگیری کند.

همچنین گزنه دارای فلاونوئیدِ کورستین (quercetin) و کامفرول (kaempferol) است که می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند و خطر بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد.

چایی که از این گیاه فوق‌العاده تهیه می‌شود، منبعی غنی از آهن و پتاسیم است که می‌تواند به آرامش عروق خونی کمک کند و در سلامت فرایند گردش خون نقش داشته باشد.

تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف منظم چای گزنه می‌تواند به کاهش فشار خون سیستولیک کمک کند و تنش و فشار وارد بر سیستم گردش قلبی عروقی را از بین ببرد.

بهبود سلامت پروستات

بزرگ شدن پروستات و سرطان آن از جدی‌ترین عواملی هستند که با سن مردان در ارتباطند و ثابت شده است که مصرف گزنه با جلوگیری از بزرگ شدن پروستات، در درمان این مشکل مؤثر است.

هرچند ریشه‌ی این گیاه می‌تواند مانع از بزرگ شدن پروستات شود اما نمی‌تواند آن را به حالت قبل برگرداند یا کوچک کند.

ترکیب نخل با ریشه‌ی گزنه می‌تواند به کاهش تکرر ادرار کمک کند، اما به یاد داشته باشید که قبل از مصرف این گیاه حتما با پزشک خود مشورت کنید.

مراقبت از پوست و تسکین ناراحتی‌های پوستی

یکی از خواص گزنه کمک به مراقبت از پوست است. گزنه به‌دلیل خاصیت آنتی ‌هیستامینی، ضدالتهابی، ضدمیکروبی و توانایی تسکین درد، تاریخچه‌ای موفق در درمان ناراحتی‌های پوستی مثل اگزما و جوش دارد.

به نظر می‌رسد که گیاه گزنه قرمزی و تورم را کاهش می‌دهد، سبب تسکین خارش پوست، افزایش سرعت بهبودی و از بین بردن جای زخم می‌شود.

برای استفاده از این خواص فوق‌العاده می‌توانید از چای گزنه استفاده کنید یا آن را دم کنید و پس از سرد شدن، مایع حاصل از آن را به‌طور مستقیم روی پوست خود بزنید.

استفاده از عصاره‌ی گزنه برای پوست می‌تواند انواع جوش‌های صورت را کاهش دهد و از عفونت باکتریایی جلوگیری کند.

همچنین تظاهر زخم‌ها و لکه‌ها را کاهش دهد و با کاهش چین و‌ چروک صورت و لکه‌های ناشی از سن، اثرات ضدپیری داشته باشد.

بهبود حساسیت با گیاه گزنه

درحالت طبیعی زمانی‌ که پوست‌تان زواید گیاه گزنه را لمس کند، این گیاه سبب واکنش حساسیت پوستی خواهد شد.

اما چای گزنه سبب تسکین حساسیت می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهند که عصاره‌ی گیاه، واکنش‌هایی التهابی را که با علائم حساسیت فصلی مرتبط هستند مهار می‌کند.

اغلب از گزنه به‌عنوان یک درمان طبیعی برای تب یونجه، استفاده می‌شود و افرادی که از عصاره‌ی گیاه استفاده کرده‌اند، می‌گویند که اثرات گیاه گزنه بیشتر از داروهای ضدحساسیتی بود و بیشتر علائم بیماری را کاهش داد.

تسکین درد عضلاتی و مفاصل

گزنه به‌دلیل خاصیت ضدالتهابیِ طبیعی و ویژگی ضددردی، قرن‌هاست که برای درمان زخم‌ها و سفتی عضلات و مفاصل استفاده می‌شود.

در یکی از مطالعات، برای درمان آرتریت، گزنه با داروی غیراستروئیدیِ ضدالتهابی (NSAID) ترکیب شد.

این ترکیب اثرات داروی NSAID را برای از بین بردن درد آرتریت تقویت کرد.

تحقیقات دیگر نشان می‌دهند که مکمل‌های حاوی گیاه گزنه، علائم آرتروز را از بین می‌برند و نیاز بیماران به داروهای NSAID را کاهش می‌دهند.

رژیم غذایی ضدالتهابی می‌تواند درد را کاهش دهد و التهاب را کنترل کند.

تقویت عملکرد ایمنی با گیاه گزنه

گیاه گزنه دارای انواع ترکیبات تقویت‌کننده‌ی سیستم ایمنی مانند فلاونوئیدها، کارتنوئیدها، ویتامین A و C است.

این آنتی اکسیدان‌ها از سلول‌های ایمنی دربرابر آسیب‌هایی که می‌توانند عملکرد سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند حفاظت می‌کنند.

تحقیقات نشان می‌دهند که عصاره‌ی گیاه گزنه پاسخ ایمنی را تقویت می‌کند و فعالیت سلول‌های ایمنی را بیشتر می‌کند.

همچنین گزنه سلول‌های تی (T-cells) سیستم ایمنی را تحریک می‌کند تا عفونت‌ها و سایر بیماری‌های پاتوژن را در بدن از بین ببرند.

​

گیاه گزنه

گیاه گزنه تقویت هاضمه

التهاب بیش‌از‌حد می‌تواند در سلامت گوارش اختلال ایجاد کند و سبب رشد باکتری‌های مضر در مجرای معده – روده شود.

مصرف منظم چای گزنه که دارای ویژگی ضد‌التهابی است به تنظیم هاضمه، درمان یبوست، درمان اسهال و مشکلات معده کمک می‌کند.

زمانی‌ که تعادل باکتری‌ها و سایر میکروب‌های درون روده که در مجموع به‌عنوان میکروبیوم (microbiome) شناخته می‌شوند، حفظ شود، دربرابر طیف وسیعی از بیماری‌ها همچون دیابت، سرطان و اوتیسم ایمن خواهید ماند.

سایر خواص گیاه گزنه

مکمل عصاره‌ گیاه گزنه برای کاهش تهوع و اسهال و همچنین اثرات قاعدگی و یائسگی توصیه می‌شود.

هشدار

بسیاری از این خواص معجزه‌آسا به نظر می‌رسند، اما به یاد داشته باشید که بعضی از این درمان‌ها می‌توانند مشکلاتی برای فشار خون بالا، قند خون بالا و قاعدگی ایجاد کنند.

گیاه گزنه می‌تواند با داروهای زیادی مانند داروهای مدر، داروهای فشار خون، داروهای دیابت، رقیق‌کننده‌های خون و لیتیوم تداخل پیدا کند.

 

 

قبل از شروع مصرف هر نوع مکمل یا درمان طبیعی و پیش از اینکه گیاه دارویی قدرتمندی با خواص زیاد را به رژیم غذایی خود اضافه کنید با پزشک مشورت کنید و مطمئن شوید که شرایط را بدتر نمی‌کنید.

​