پلی‌اتیلن گلیکول | پلی اتیلن گلایکل چیست؟
پلی‌اتیلن گلیکول یا پلی اتیلن گلایکل | Polyethylene glycol چیست؟
پلی‌اتیلن گلیکول (به انگلیسی: Polyethylene glycol) یک ترکیب اتر با انواع استفاده‌های صنعتی و پزشکی است.
پلی‌اتیلن‌گلیکول، ترکیبی خنثی، بی‌بو، جاذب رطوبت، غیر فرار، بدون ایجاد خواص تحریک‌کننده و سوزش به عنوان ترکیب محلول در آب، روان‌کننده و نرم‌کنندهاست.
این ماده شیمیایی در رنج وسیعی از محصولات آرایشی، بهداشتی و بهداشت فردی از قبیل کرم‌ها، لوسیون‌ها، چوب‌ها، کیک‌ها، پودرها و ژله‌ها به کار برده می‌شود.
پلی‌اتیلن گلیکول ترکیبی پلی اتری است که کاربردهای فراوانی از صنعت تا پزشکی دارد. به عنوان پایه بسیاری از ترکیبات ملین استفاده می شود. شستشوی کامل روده با پلی اتیلن گلایکول و الکترولیت های اضافی برای آماده سازی قبل از جراحی و کولونوسکوپی انجام می گیرد.
پلی‌اتیلن گلیکول در طبقه بندی دارویی به عنوان یک ملین اسموتیک شناخته می شود که با جذب آب به داخل لوله گوارش، به فعالیت می پردازد. ترکیب پلی‌اتیلن گلیکول با دوز کم سبب کاهش انسجام و افزایش وزن مدفوع در بیماران مبتلا به یبوست، می شود.
در بسیاری از مواد آرایشی و بهداشتی به‌عنوان نگه‌دارنده، حجم دهنده و نرم‌کننده استفاده می‌شود. پایه پلی‌اتیلن گلیکول از مواد نفتی است و در صنعت داروسازی به‌عنوان روان کننده مصرف می‌شود. پلی‌اتیلن گلیکول به‌عنوان عامل جهش‌زا شناخته‌شده و اگر از طریق زخم وارد بدن شود، التهابات شدیدی در محل ایجاد می‌کند.
در فرآیند تولید این ماده در کارخانه احتمال آلوده شدن با اتیلن اکساید و ۱،۴-دی اکسان وجود دارد. آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، اتیلن اکساید و ۱،۴-دی اکسان را به‌عنوان مواد سرطان‌زا معرفی کرده است. علاوه‌بر این، این دو ماده بر روی سیستم عصبی نیز تأثیر می‌گذارند.
این دو ماده در طبیعت تجزیه نشده و در ۴۶ مورد از ۱۰۰ مورد از لوازم‌آرایشیِ مورد آزمایش، به‌عنوان آلودگی یافت شده‌اند. پلی‌اتیلن گلیکول به‌عنوان کمک‌کننده در جذب بیشتر ماده آرایشی در پوست و ثبات آن در مواد آرایشی و بهداشتی مصرف می‌شود که این خود یک زنگ خطر است.
شرکت Johnson & Johnson هنوز از این ماده در تولید محصولات خود استفاده می‌کند.
مکانیسم اثر پلی‌اتیلن گلیکول
پلی اتیلن گلیکول یک ملین اسموتیک است که باعث نگهداری آب در مدفوع و افزایش دفعات اجابت مزاج می شود.
دلیل فارماکولوژی استفاده از پلی اتیلن گلایکول در بیماری های گوارشی، به رابطه معکوس وزن مولکولی آن با جذب روده ای مربوط می شود. پلی اتیلن گلیکول تا وزن مولکولی ۳۰۰۰ عملا هیچگونه جذب روده ای ندارد.
فارماکوکینتیک
شروع اثر: خوراکی: ۲۴ تا ۹۶ ساعت.
جذب: جذب پلی اتیلن گلایکول کم است.
دفع: ۹۳% آن از طریق مدفوع و ۲/۰% از طریق ادرار دفع می شود.
موارد مصرف پلی‌اتیلن گلیکول
درمان موقت یبوست. این دارو باید برای دو هفته یا کمتر و یا تحت نظر پزشک مصرف شود
مقدار مصرف پلی اتیلن گلیکول
پودر برای مصرف به صورت محلول خوراکی:
پاکت ۱۷ گرمی – پاکت ۱۱۹ گرمی – پاکت ۲۳۸ گرمی – پاکت ۲۵۵ گرمی – پاکت ۵۱۰ گرمی – پاکت ۵۲۷ گرمی – پاکت ۸۲۰ گرمی
آماده سازی روده قبل از کولونوسکوپی برای بزرگسالان:
خوراکی : ۱۷ گرم (یک قاشق سوپ خوری سر پر) در ۲۴۰ میلی لیتر مایع شفاف هر ده دقیقه تا حجم مصرفی به ۲۰۰۰ میلی لیتر برسد (شروع مصرف از ۶ ساعت پس از دریافت قرص آهسته رهش بیزاکودیل یا منیزیم سیترات).
یبوست (مصرف موقت): ۱۷ گرم (یک قاشق سوپ خوری سر پر) در۱۲۰ یا ۲۴۰ میلی لیتر مایعات یک بار در روز، دارو نباید بیش از یک هفته مصرف شود، مگر اینکه بیمار تحت نظر پزشک باشد.
آماده سازی روده قبل از کولونوسکوپی برای اطفال:
بچه های بالای دو سال و نوجوانان : ۵/۱ گرم بر کیلوگرم در روز برای ۴ روز. حداکثر دوز: ۱۰۰ گرم در روز.
دوز توصیه شده جهت سالمندان همانند دوز بزرگسالان است.
در نارسایی کلیه و کبد تنظیم دوز نیاز نیست.
هشدارها
مربوط به عوارض دارویی پلی‌اتیلن گلیکول:
اختلالات الکترولیتی: مصرف مکرر، طولانی مدت و بیش از حد داروی پلی‌اتیلن گلیکول سبب اختلالات الکترولیتی می شود.
حساسیت: در صورت حساسیت به پلی اتیلن گلایکول و یا بروز هرگونه واکنش حساسیتی، مصرف دارو قطع شده و بیمار تحت نظر پزشک باشد.
مربوط به بیماری:
انسداد روده : بیماران با علائم انسداد روده، التهاب آپاندیس، التهاب روده (تهوع، استفراغ، درد و نفخ شکمی) باید تحت نظر قرار گیرند. در صورت ابتلا به انسداد روده و یا مشکوک بودن بیمار به انسداد روده مصرف داروی پلی اتیلن گلیکول ممنوع است.
نارسایی کلیه : پلی اتیلن گلیکول در بیماران مبتلا به نارسایی کلیه با احتیاط و تحت نظر پزشک مصرف شود.
سایر موارد احتیاط:
اگر اسهال شدید رخ داد، مصرف دارو باید قطع شود. دارو نباید بیشتر از ۱ تا ۲ هفته مصرف شود. پلی اتیلن گلیکول برای ایجاد حرکات روده ای ۲ تا ۴ روز باید مصرف شود.
نکات قابل توصیه راجع به پلی‌اتیلن گلیکول
در صورت مصرف بدون نسخه ی داروی پلی‌اتیلن گلیکول ، اگر تهوع، اسهال, درد شکمی، سندرم روده تحریک پذیر، یا تغییرات ناگهانی در عادات روده برای بیشتر از دو هفته رخ داد، بیمار باید تحت نظر مراقبت های پزشکی قرار گیرد.
در صورت مشاهده اسهال شدید، خونریزی مقعد، نفخ، انقباضات شکمی، بدتر شدن حالت تهوع و یا نیاز به مصرف برای بیش از یک هفته، مصرف دارو باید قطع و با پزشک متخصص مشورت شود.
عوارض جانبی پلی‌اتیلن گلیکول
اسهال , تهوع , کهیر , نفخ , انقباضات شکمی
تداخلات دارویی پلی‌اتیلن گلیکول
اس امپرازول , استامینوفن | پاراستامول , پرگابالین , تیوتروپیوم بروماید , دولوکستین , دیگوکسین , روغن ماهی , سالمترول+فلوتیکازون , فوروزماید , لووتیروکسین , متوپرولول , مونته لوکاست , ویتامین ث (آسکوربیک اسید) , ویتامین دی , آسپرین , آلبوترول , دی سیکلومین , گرپافلوکساسین , هالوفانترین , کلسیم + ویتامین د
موارد منع مصرف پلی‌اتیلن گلیکول
انسداد روده , حساسیت به این دارو یا هر یک اجزای فرمولاسیون
مصرف پلی‌اتیلن گلیکول در بارداری
C ( داروهای گروه C فقط باید با تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرد. خطرات ناشی از مصرف این گروه از داروها هنوز رد نشده است و یا اینکه مطالعات انسانی انجام نشده است و پزشک زمانی که احساس کند فواید مصرف این گروه از داروها از مضرات احتمالی آن بسیار بیشتر است و مصرف آن برای بیمار ضروری است تجویز انجام می‌دهد. )
اشکال دارویی پلی‌اتیلن گلیکول
کولولاکس (۱۰ عددی)ساشه ۱۰ گرمی ۴۰۰۰(PEG )پلی اتیلن گلیکول (COLOLAX )
کولوترنس – ای (۴ عددی)ساشه ۷۰ گرمی ۳۳۵۰(PEG )پلی اتیلن گلیکول + الکترولیت (COLO TRANS -E )
منبع : ایران کازمد .
- ۰۰/۱۲/۰۵