ویتامین K | یک ویتامین مهم که گاهی جدی گرفته نمی شود

ویتامین K | یک ویتامین مهم که گاهی جدی گرفته نمی شود

 ویتامین K یا ویتامین کا به گروهی از ویتامین‌های محلول در چربی گفته می‌شود که در لختگی خون نقش دارند.

نام ویتامین K از حرف نخست واژه Koagulation در زبان آلمانی یا Coagulation در زبان دانمارکی گرفته شده است.

در سال ۱۹۳۵ (میلادی) دانشمندی دانمارکی بنام هنریک دام متوجه وجود ماده‌ای در بدن مرغ شد که باعث انعقاد خون می‌شد. وی این ماده را «ویتامین کا» نام‌گذاری کرد.

ویتامین K ترومبین را که برای لخته‌شدن طبیعی خون لازم است فعال می‌کند. ویتامین K مانند ویتامین دی محلول در چربی است و بدن برای جذب آن نیاز به صفرا دارد.

این ویتامین در برابر گرما، پایدار است اما در مقابل نور خورشید و یخ زدگی از بین می‌رود. هر چه هوا گرمتر شود نیاز بدن به ویتامین K بیشتر می‌شود.

ویتامین K نامی عمومی برای دو گروه کوچک از ویتامین K۱ (فیلوکینون) و ویتامین K۲ (مناکینون) است که تفاوت اندکی در ساختار مولکولی با یکدیگر دارند.

اما در تحقیقات جدید معلوم شده کارکردهای متفاوتی دارند هر چند هنوز پژوهش‌های بسیاری لازم است تا تفاوت میان این دو به درستی دریافته شود.

ویتامین K۲ نسبت به ویتامین کا۱ بهتر جذب می‌شود و مدت زمان طولانی‌تری در بدن ذخیره می‌ماند. در بدن انسان مقداری از ویتامین K۱ به ویتامین کا۲ تبدیل می‌شود که این تبدیل از طریق باکتری‌هایی در روده است.

مهمترین فایده این ویتامین K جلوگیری از خونریزی است. این ویتامین برای کنترل و درمان خون‌ریزی ناشی از بیماری‌های هموفیلی، کبد، زردی و زخم معده سودمند است.

همچنین خونریزی‌های ناشی از استفاده طولانی مدت از آسپرین‌ها و آنتی بیوتیک‌ها را درمان کرده و در درمان خون‌ریزی شدید در دوران قاعدگی و بهبود وضعیت استخوان‌ها و قلب نیز مفید است.

به نوزادان زودرس که امکان خون‌ریزی در آن‌ها زیاد است هم بعد از تولد ویتامین K تزریق می‌کنند. همچنین این ویتامین در پیشگیری از سنگ کلیه، پوسیدگی (پوکی) استخوان، دیابت و بیماری‌های کبدی سودمند است.

Kویتامین

مهم ترین خواص و فواید ویتامین k

ویتامین کا یکی از ویتامین هایی است که بسیاری آن را فراموش می‌کنند. ما به صورت متداول موضوعاتی را درباره ویتامین های دیگری مانند ویتامین ث و د و اهمیت این ویتامین‌ها می‌شنویم.

اما ویتامین K برای شما چه می‌کند؟ مهمترین چیزی که درباره ویتامین کا می‌دانید این است که این ویتامین خون را منعقد (لخته) می‌کند.

کمبود ویتامین K می‌تواند علائم مختلفی را بروز دهد. که مشخص ترین آنها خونریزی بیش از حد است. علاوه بر لخته سازی، ویتامین کا در حصول اطمینان از انتقال کلسیم به استخوان‌ها نیز بسیار سودمند است که این تنها بخشی از فواید ویتامین کا برای بدن است.

سبزیجات برگی سبز و پنیرها منبع خوبی از ویتامین K محسوب می‌شوند. در کنار منابع لبنی، ویتامین کا2 توسط باکتری‌ها در روده بزرگ سنتز شده و جذب می‌گردد و در 10 درصد از ویتامین های کا شرکت دارد.

سنتز ویتامین K می‌تواند سمی باشد. مکمل های ویتامین کا می‌توانند با عملیات برخی داروهای رقیق کننده خون در تداخل باشند.

جلوگیری از پوکی استخوان:

پوکی استخوان به وسیله کاهش غلظت استخوان اتفاق می‌افتاد و معمولا بعد از سن 50 سالگی اتفاق می‌افتد که در زنان یائسه رایج است.

این معضل در سکوت رشد می‌کند و اگر درمان نشود منجر به مشکلات بسیاری می‌شود. نشانه‌ها و علائم پوکی استخوان ممکن است در شکل انحراف نخاعی، استخوان های شکننده و درد استخوان ها؛ رخ دهد.

در حدود سن بیست تا سی سالگی جرم استخوان در گونه انسان شروع به کاهش می‌کند. این محدوده سنی زمانی است که استخوان‌ها در بیشترین استحکام و تراکم هستند.

اما بعد از آن تراکم استخوان‌ها شروع به کاهش می‌کند. زنان یائسه از مشکل کاهش تراکم استخوان، زمانی که سطح استروژن خون آنها کاهش می‌یابد؛ رنج می‌برند.

کاهش لخته سازی خون:

عملکرد اولیه دیگر ویتامین کا تنظیم لخته سازی خون است. این به دلیل نقشی است که در مخلوط کردن پروترومبین دارد.

لخته شدن خون به صورت خودکار اتفاق می‌افتد زمانی که زخمی ایجاد می‌شود و باعث خونریزی رگ های خونی می‌شود.

مولکول هایی که باعث لخته شدن خون نی شوند به صورت دائم در کانال های خونی در حال گردش اند.

نقش ویتامین K در این مورد تنظیم لخته سازی خون با انتقال کلسیم به داخل بدن است.

ویتامین کا2 به بهبود اختلالات خونی به نام سندرم میلودیسپلاتیک کمک می‌کند.

کاهش جریان خونریزی ماهیانه شدید:

دلایل زیادی برای شدید بودن جریان خونریزی ماهیانه در زنان وجود دارد، کمبود ویتامین کا نیز یکی از همان دلایل است.

مصرف مکمل های ویتامین K می‌تواند شدت جریان خونریزی را در زمان وقوع عادت ماهیانه کاهش دهد و ضمنا این ویتامین مقدار جریان خون خارج شده از بدن را نیز کاهش دهد.

جلوگیری از خونریزی داخلی:

این ویتامین به کاهش ریسک خونریزی کبد، هپاتیت و جذب ضعیف مواد مغذی یا تاثیرات بلند مدت مصرف آنتی بیوتیک ها و آسپرین کمک کند.

برخی مشکلات روده ای نیز به علت کمبود این ویتامین مانند انسداد، ورم روده بزرگ و مشکلات کولون رخ می‌دهد.

کاهش درد دوران قاعدگی:

ویتامین K از تنظیم هورمون هایی که به تنظیم روند قاعدگی می‌پردازند، اطمینان حاصل می‌کنند.

در مقابل این موضوع به کاهش درد قاعدگی کمک می‌کند. زنانی که از درد شدید قاعدگی رنج می‌برند باید آزمایش کمبود ویتامین K بدهند.

قطع حالت تهوع دوران بارداری:

زنان بارداری که از استفراغ شدید و حالت تهوع طی دوران بارداری رنج می‌برند معمولا به کمبود ویتامین کا مبتلا می‌باشند.

اگر از مکمل های این ویتامین استفاده شود، به کاهش این علائم در زنان باردار کمک می‌شود.

نه تنها این مورد خوب، بلکه این ویتامین تاثیر مثبتی بر روی سلامت روانی و جسمی جنین ها دارد.

Kویتامین

جلوگیری از خونریزی در نوزادان:

معمولا نوزادانی که تازه با دنیا آمده اند، مورد تزریق ویتامین کا قرار می‌گیرند تا از خونریزی آنها جلوگیری شود.

این ویتامین همچنین برای کودکانی که مبتلا به نفس تنگی هستند لازم و ضروری است و این کودکان می‌توانند با مصرف منظم قطره های خوراکی این ویتامین درمان شوند.

جلوگیری از انسداد صفرا:

مصرف آنتی بیوتیک برای مدت زمان طولانی می‌تواند باعث انسداد صفرا، التهاب روده، سلیاک و آماس روده شود.

این بیماری‌ها حتی در مواقع کمبود ویتامین K بدتر نیز می‌شوند. علاوه بر مصرف منظم مکمل‌ها با این ویتامین، از وقوع این مشکلات در آینده جلوگیری می‌شود.

مراقبت از سیستم ایمنی:

به وسیله مطالعاتی اثبات شده است که ویتامین K از سیستم ایمنی و گوارشی محافظت می‌کند. علاوه بر آن؛ این قابل توصیه است که غذاهایی خورده شود که حاوی منبع بسیار زیادی از این ویتامین باشد.

به این منظور که سیستم ایمنی و سیستم گوارشی سالم تر باشند.

تنظیم قند خون:

غده ی پانکراس در بدن انسولین ترشح می‌کند و حاوی مقدار زیادی ویتامین کا است. این ویتامین برای عملکرد مناسب پانکراس ضروری است.

انسولین ترشح شده توسط پانکراس سطح قند خون را کنترل کرده و تبدیل قند به انرژی را تنظیم می‌کند. از این رو می‌توان گفت که ویتامین K برای تنظیم سطح قند خون ضروری و لازم است.

افزایش جریان ادرار:

ویتامین کا می‌تواند جریان و حجم ادرار را افزایش دهد که برای زدودن سموم محلول در بدن ضروری است.

این دلیل آن است که اگر مقدار کافی ادرار دفع نمی کنید، توصیه می‌شود تا سطح کم ویتامین کا در بدن خود را چک کنید و اگر دریافتید که مقدار کمی از آن را دارید باید از مکمل های ویتامین K استفاده کنید.

جلوگیری از سرطان:

توسط تحقیقاتی به اثبات رسیده است که ویتامین K در جلوگیری از بروز سرطان های روده، پروستات، معده، بینی و دهان مفید است.

طبق یکی از مطالعات ویتامین کا در تثبیت بیماران مبتلا به سرطان کبد مفید بود و حتی عملکرد کبد را در این بیماران؛ بهبود داده بود.

استفاده از ویتامین کا:

این ویتامین از خونریزی در نوزادان جلوگیری می‌کند. این ویتامین همچنین مانع از فعالیت پروترومبین می‌شود، زمانی که آن از طریق خوراکی یا تزریق وریدی به شخص منتقل شود.

همچنین این ویتامین آثار وارفارین را برعکس کرده و مانع از لخته شدن خون می‌شود.

سلامت قوه تشخیص

افزایش سطح ویتامین کا در خون با بهبود حافظه مقطعی در سنین پیری در ارتباط است.

در یکی از مطالعات افراد بالای هفتاد سال با داشتن بیشترین مقدار ویتامین کا در خون بهترین عملکرد حافظه مقطعی را داشتند.

سلامت قلب

ویتامین K به کاهش فشار خون با جلوگیری از رسوب مواد معدنی در شریان‌ها کمک می‌کند. این خاصیت قلب را قادر می‌سازد خون را آزادانه در بدن پمپ کند.

رسوب مواد معدنی به طور طبیعی که با بالا رفتن سن رخ می‌دهد، یکی از عوامل عمده ریسک بیماری های قلبی است.

مصرف منظم ویتامین کا نشان داده است ریسک وقوع سکته را کاهش می‌دهد.

Kویتامین

عوارض جانبی و حساسیت های ویتامین کا

اگر شخص تحت دیالیز است، توصیه می‌شود قبل از مصرف مکمل های ویتامین K با پزشک خود مشورت کند.

دوز بالای مصرف ویتامین کا می‌تواند مشکلات انعقادی خونی را بدتر کند و همچنین برای کسانی که از مشکلات کبدی رنج می‌برند.

ویتامین کا ممکن است قند خون را پایین آورد لذا به بیماران دیابتی توصیه میشود که با دقت و نظارت بر سطح قند خون آن را مصرف کنند.

عوارض کمبود ویتامین K

کمبود ابتدایی ویتامین K نادر است اما کمبود شدیدتری می‌تواند به علت عدم جذب مناسب چربی رخ دهد.

مصرف طولانی مدت از آنتی بیوتیک‌ها می‌تواند باکتری های سنتز کننده ویتامین کا در روده را نابود کند و منجر به ریسک کمبود ویتامین کا شود.

نوزادان شیرخواره ای که از شیر مادر تغذیه می‌کنند نیز در معرض کمبود ویتامین کا به سر می‌برند.

سطح پایین ویتامین K با تراکم کم مواد معدنی در ارتباط است. بنابراین مصرف منظم ویتامین کا از استخوان در مقابل شکنندگی و ترک برداشتن محافظت می‌کند.

نشانه های کمبود ویتامین K

مثل هر ویتامین دیگری کمبود این ویتاکین هم علائمی در بدن ایجاد می‌کند که باید آنها را شناخت و جدی گرفت. کمبود ویتامین K می‌تواند به اختلال در لخته شدن خون، خونریزی افزایش یافته و پوکی استخوان منجر شود.

برخی از علائم کمبود این ویتامین مهم شامل دوره های قاعدگی سنگین، ترشح از بینی یا لثه، خونریزی دستگاه گوارش، کبودی آسان، خون در ادرار و خونریزی بیش از حد از جای زخم، سوراخ ها، تزریق‌ها یا برش های جراحی می‌شوند.

مصرف بی رویه ویتامین K

دوزهای بالای ویتامین K می‌تواند تاثیر داروهای ضد انعقادی را کاهش دهد. ویتامین های آ و ای با جذب ویتامین کا تداخل دارند.

مسمومیت ناشی از ویتامین کا در غذاها نادر است، همانطور که بدن ویتامین کا را نسبت به سایر ویتامین های محلول در چربی، دفع می‌کند.

چرا باید ویتامین K مصرف کنیم

سطح کم ویتامین کا می‌تواند خونریزی های غیر قابل کنترل را در پی داشته باشد. در حالیکه کمبود ویتامین کا در بزرگسالان کمیاب است.

در عین حال این کمبود در نوزادان بسیار رایج است. یک بار تزریق ویتامین کا برای نوزادان حد استاندارد است. ویتامین کا همچنین برای تداخل در مصرف بیش از حد رقیق کننده های خون مصرف می‌شود.

کاهش سنتز ویتامین با عوامل مرتبط با ویتامین K

عدم جذب در بیماری سلیاک، ورم روده، سندرم کوتاه روده در پی عمل های متعدد جراحی شکم، رشد بیش از حد باکتری ها، اختلالات پانکراسی مزمن.

بیماری های صفرا که جذب چربی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. کمبود مواد لبنی به علت سوء تغذیه مانند افرادی که الکل مصرف می‌کنند.

افرادی که به طور طولانی مدت از مکمل هایی استفاده کرده اند که فاقد ویتامین K بوده است.

داروها:کلستیرامین، سالیسیلات، ریفامپین، ایسونیازید و باربیورات ها؛ برخی از داروهای رایجی هستند که با کمبود ویتامین کا در ارتباط می‌باشند.

بیماری هایی که به صورت داخلی مهار کننده انعقاد خون و داروهایی مانند میلوما که ممکن است باعث کمبود ویتامین کا شوند.

دلایل گوناگون شامل تزریق خون سنگین، انتشار درون عروقی انعقاد، پلی پایتمی ورا، سندرم نفروتیک، کیست تخمدان و سرطان خون نیز باعث کمبود ویتامین کا می‌شوند.

برای دریافت ویتامین K دو راه وجود دارد که اولی استفاده از منابع طبیعی ویتامین کا و دومی درخواست از پزشک متخصص برای تجویز مکمل این ویتامین است.

Kویتامین

منابع طبیعی ویتامین k

سبزیجات برگدار و سبزیجات چلیپایی از بهترین منابع ویتامین K بشمار می‌روند که به عنوان مثال می‌توان به جعفری، بروکلی، کلم کیل، برگ کولارد، برگ چغندر سوئیسی، جوانه های بروکسل، اسفناج، برگ شلغم، گل کلم، مارچوبه و کاهو اشاره کرد.

منابع دیگر این ویتامین مهم نیز شامل :آلو، خیار، جگر گاو، ماهی، تخم مرغ، ریحان خشک شده، چای سبز، سبزیجات دریایی، سبوس گندم، و فرآورده های لبنی تخمیر شده مانند ماست و پنیر را مد نظر قرار داد.

 برگرفته از سایت نمناک